Kategori: Lyrikk

VEKTTAP

Overskjorta
hadde folda seg ut
som ein spinnaker
i austavinden
Like før
hadde han skimta
den verkande stortåa

Tekst: Torstein Finnbakk

Foto: Jannis Lucas, Unsplash, under Public domain licence

Reklame

I KATTMARJAHEIMEN

 

I Kattmarjaheimen

Veks villgras i tuver

På stien frå grinda

Kring steinar og klynger

 

Kring Kattmarjaheimen

Renn Småbakkabekken

Med sølvklunkesildring

Og ripsen i krattet

 

I Kattmarjaheimen

Sprang barføtte jenter

Med raudlette fletter 

Og latter i lyngen

 

I Kattmarjaheimen

Her møter eg minner

Den nedgrodde trappa

I Kattmarjaheimen

 

Tekst: Torstein Finnbakk

jonas-weckschmied-ZpR3r3rIsDk-unsplash

Photo: Jonas Weckschmied, Unsplash

LOKFØRAREN

I natt møtte eg lokføraren

Han fortalde at når du kjører tog

vestover den amerikanske prærien

Sørover mot natta

ligg stjernehimmelen fast 

Men mot nord

endrar stjernebileta seg heile tida

Blir du svimmel av denne

straumen av stjerner

er det berre å rette blikket

mot det faste 

mot sør

Dette er natur 

la ha til og forklarte

at oppe på Saltfjellet

skal dei lage ei utstilling

om  dette

Tre stolpar

med ei fastlagd plassering

Når du siktar mellom dei

kan du sjå 

korleis det heng saman 

Lokføraren hadde på seg

venlege fritidsklede

men når han er på jobb

ber han ei av desse

store skjermhuvene

ein fargerik halsduk 

og lange arbeidshanskar av skinn

på nevane

Det kan vere spennande 

å stå der

fremst i toget

Om noko hender i natta

får du ikke tid til å bremse

Du berre køyrer på

Sa han

og kvarv

Tekst: Torstein Finnbakk

Photo by Guilherme Lahmann on Unsplash_guilherme-lahmann-0-OpqluWhHE-unsplash

Om han Jack Berntsen hadde levd

///Om han Jack Berntsen hadde levd

//Om han Jack Berntsen hadde levd, då hadde han tatt på seg den slitte skinnjakka si og klødd seg i skjegget og leita fram den gamle gitaren sin og laga ein song.
Det skulle ha vorte ein song om ho Lena som vakna av eit frykteleg drønn. Det skulle ha handla om at blokka ho budde i og skolen ho gjekk på vart lagd i grus, berre fordi ein mann borti eit anna land hadde fyra av alle nyttårsrakettane sine i mars
— enno det ikkje var lov
— og brent ned husa til folk som låg og sov.
Om han Jack Berntsen hadde fått levedagar, ville ha skrive songen om ho Lena som rømte over grensa saman med ho mamma og han lillebror, mens han pappa måtte i krigen og ein sliten, men trufast tøybamse vart liggjande att i ei branntomt.
Det ville han ha gjort, han Jack Berntsen, og så ville han ha rive seg i skjegget og slått på gitarkassa
— og tatt grep
— og sett seg ned saman med ungane,
og sunge av full hals at
«de store slemme lainnan de ska kje føl sæ trygg
— de snille land skal reise sæ og velte dem på rygg!»
///
…
Bildet: Bearbeidd avisutklipp

Nåljos

///Iskald måne

over svarte horisontar

Attom bølgjande aks

Løyner gult ljos frå grå hus

Løyner nådelause glimt

attom tagale tre 

Såkornet brenn

Skular brenn

Massegraver 

Despoten sine blå auge

blundar ikkje

Bleikt nåljos

skjelv over Europa

Tekst: Torstein Finnbakk 

Foto: Luca, Public Domain License 

Innme Gresvasselva

Stolt sto di – steinan – stolt

Kvit gjekk han – forsen – kvit

Grønn rann ho – elva – grønn

Raud spratt ho – røyra – raud

Ilt lét ho – rypa – ilt

Krøkt veks ho – bjerka – krøkt

Svart ligg det – båle – svart

Stolt står di – steinan – stolt

Tekst: Torstein Finnbakk

Foto: Niklas Sagrén, Public Domain License

Farvel, farvel klorofyll!

Hagl! Lukk døra, tenn lampa! No kjem han med han igjen.

Sommaren. Vi gikk med hjartet i halsen, visste at han  ein dag tok slutt –  no er han over.  Vi må vidare i runddansen.

«You gotta move! Du må dra i veg!» syng Mississippi Fred McDowell, som eg denne septemberdagen så snedig har som lydspor i bilstereoen –  på min lettare regisserte ferd mot hausten.

«You gotta move!» Innspela i 1965. Mange nye akkordar har blitt slått på bottleneckgitaren sida den gongen. Mick Jagger song også den songen om at vi må dra, med de breide leppene sine: «You gotta move!» Mick har for lengst tippa over dei 70. Sommarar har gått. Og haustar, ikkje minst.

Ein tind og venene hans har enno ein gong fått snø på toppen. Celsiustermometer viser ikkje lenger 25, men 2,5.

No er det stopp, potetene er gravd opp, rundballane er pakka. Elg og sau blir skotne og heng etter bakskankane.   Skolane har starta. Haltande, men med praktisk talt blanke ark.

Blada har for lengst tatt til å bli tørre og gule. Men no er det alvor.

Fotosyntesen, prosessen kor solenergi pluss vatn pluss karbondioksid gir druesukker og oksygen –  blir skrudd av.  Klorofyllen renn ut av plantane som sand frå eit timeglas. No får vi sjå kva det er gjort av, det fargerike fellesskapet:  Sjå, lyngen var ikkje grøn, men raud. Og gul. Og oransje. Og brunspetta.

Det skuldast ifølge mitt oppslagsverk eit fargestoff som sommaren gjøymde.

Karotenoidar heiter det. Oppkalla etter det engelske ordet «carrot», gulrot, rett og slett. Den fargen finst i reke, hummer, krabbe, kantarell, løvetann  – og i røsslyngen langs fylkesvegen.

Ein professor i botanikk , har sagt det så treffande: «Når det tar til å bli kaldt i lufta, stansar treet fotosyntesen, og da stansar også vasstilførslen. Det er om lag som når ei bedrift blir lagt ned. Kvifor skal den då kjøpe straum?» Nåja, kanskje mykje å seie om denne samanlikninga, men vi skjøner kva han meiner. Og kva skal ein vel med straum, når røsslyngen er nedlagd og bladlusa permittert?

«You gotta move.» Som sagt.

Dette er årstida da medlemmene av Norsk Hagebåtforeining blir anonyme, fordi også alle andre sine båtar snart ligg på land. Der ute ventar hauststormane. Du som seglar på trass, skal få smake storm. «Fløtt deg – You gotta move.»

Vi har dansa ein solsommar, billedleg sagt, sevja steig i kroppen og grunnvatnet sokk. No kjem den bønlause, skarpe årstida, med strikkejakke, huva godt nedfor øyra, vinterdekk, ski, peis og panelomnar. Og snømåking.

Han kjem til alle, hausten, som ein nemesis: » You may be high, you may be low. You may be rich, you may be poor – Du kan være høg eller låg, rik eller fattig.» Hjelper ikkje. Lyng eller lauv – same det, no ber det i veg.

For ikkje å snakke om når den store, store hausten kjem: «But when the lord gets ready You gotta move».

Men kjem han ikkje snart med  ei ny vårsol?

Jaudå.

 

 

 

 

 

 

 

 

FESKARENKA

FESKARENKA

//Enno

//før ho va skikkele vaken

//smilt ho

//i drømmen

//om at alt va som før

//Men då ho slo opp auan

va di full av flagranes redsel

og me sjale over akslan

lista ha seg ne

//Men heller ikkje i natt

//va der folk

//i svalgangen

///Torstein Finnbakk – «Fem stjerne blenk»

Sjømannens hustru (Harald Wårvik). Skulptur. Rørvik.

GAMMALBÅTEN

Foto: Eva C. Hildal

Vi har fare fint åt
med gammalbåten
Nymåla er han
og dugeleg bunnsmurt
God for mang  ei ferd
og meir enn eitt varp
I maksvér
på heimsjøen

No ligg han forsvarleg
fortøyd på land
I sommar
vart det ikkje om
at han kom på sjøen
Yamaha-en står i naustet

Foto: Eva C. Hildal
Tekst: Torstein Finnbakk

 

Naustet

Naustet
hans onkel Bergvald

på Roparneset
vart forma og designa etter
rekveden sin struktur og arkitektur
og vaks fram i harmoni
med sørvestvintrane
Her lagra han
sildekasser og hesjestreng
Vindusrammer funne på rak
og nesten sjøsettande bruk
Oljehyr
og nyttige syredunkar
til fløyt
Her samla han metervis med rør
til vassleidninga
som aldri var noko av

Den fjortenfots heksbåten
låg kvelva utfor veggen

Foto: Eva C. Hildal

Tekst: Torstein Finnbakk

Universitas

Universitas

– E ha gådd på Skogmo Universitetet,

pleide han å seie,

humoristen og rørleggjaren Svein

frå Brønnøysund.

Han gjekk bort for nokre år sida.

Han var ein kar som visste mykje, ikkje minst om hurtigruta.

Dette var før nokon kom på

den narrestreken at kvar einaste læreanstalt

i kvar einaste snobbete norsk by

skulle smykke seg med å vere universitet.

Grunnutdanninga si fekk han Svein

i grendeskolen

på Skogmo

som og er borte.

 

Grendeskole

VÅR

Foto: Eva C. Hildal

 

«Hang down your head Tom Dooley…»

Ho la att augo og song,
mens ho slo på strengane
og samtidig kika ned i
Jørgen Ingmanns nybegynnarkurs.

«Hang down your head and cry…»

Ho tromma tankefullt
på Lucky Seven-gitaren
og  tenkte seg langt,
langt forbi strekkmetalltrappa,
eit kast med hovudet,
fekk lokkane
vekk frå fjeset.

Eit nytt grep,
ho  nynna lågare,
ifall dei sat og lya der inne.

Med eitt la ho gitaren ifrå seg,
kjeik vaktsamt over skuldra
før ho drog fram det kvite arket
ho hadde gøymd innpå barmen,
glatta det ut der i fanget,
las den jamne handskrifta
enno ein gong.

Det  kom så langt bortanfrå,
hadde vore så lenge på reise,
brevet.

Foto: Eva C. Hildal
@evac.hildal

Tekst: Torstein Finnbakk Foto
@tofi1952 @finnbakkskrivestue

 

Bordet

På kjøkenbordet
var livsgrunnlaget.

Der vart grauten og flatbrødet sett fram,
og grovkaka og lefsa,
nyrørt rips og godt smør.
Til kvardags kasserollen
med uskrella, mjølne potetar.
Lettsalta torsk og flesk.
Ein sommars dag sprøsteikt auring
frå den grunne bekken.
Raud i kjøtet.

Kjøkenbordet
var midtpunktet
for ei handfull menneske
som benka seg rundt det
i ei tid gøymd bak bleike dagar.

Då han skulle ta dei første stega,
greip han
med dei små butte nevane sine
eit solid tak i bordkanten
for å heise seg opp.
For han var det
heilt utenkeleg
at det kunne velte.

Foto: Eva C. Hildal

@fotoevachildal

Tekst: Torstein Finnbakk

@skrivarstovami

Innhald:

Korte tekstar og dikt

Om små og litt større ting

Om meg

Hurtigruta juni 2011

 

 

Eg er ingen sjøulk.

Ein gong var eg med og spydde ut ein motortorpedobåt

Og eg minnest med gru ein seilas over Lopphavet

med gammal-Erling Jarl,
då sjyen kom forsande innabords
og det sto ein fot vatn på lugargolva

Men eg kom heim til jul.

Laurdagskveiden i den veka NRK sette kjøl på Nattønsket, sto eg klar på Nærøysundbrua, då NordNorge kom sigande med TV-kamera som gallionsfigur

i baugen,
og bror min ringte og fortalde at han såg meg.

Eg fotograferte hurtigruta med mobilen,

og med kamera.
Framanifrå og attanifrå der oppefrå brua

Før eg heiv meg på sykkelen og trødde inn til Rørvik, akkurat då ho sette på sidepropellane

og seig inn til kai.

Der møtte eg ein kompis som hadde sykla eins ærend
frå Brønnøysund.
Han skulle vere med NordNorge, ilag med turistar og TV-kamera, heim same kvelden.

Det var storsjau på kaia.
Viknaværingane passa på å feire Hurtigrutas Dag der i Rørvik den dagen med  ordføraren på alerten og hornmusikk på plass

Dei spela «Månemann»,
mens eg stod der og hang med sykkelen
med ein blå hjelm på skolten.

Eg måtte tråkle meg fram i trengselen bortover kaia,

Du kunne ikkje presse så mykje som tverrhanda mellom meg og medborgarane mine då.

Eg aksla meg framåt gammalhurtigruta, Nordstjernen,
sørgåande, som og va kommen inn til Rørvik.

Halvparten av Vikna sine 4000 innbyggarar var møtte opp der denne kvelden.
Halvparten. 2000 på kaia og i småbåtane.

Men så va det å hive seg på sykkelen igjen,
til hytta, kor eg hadde latt TV-en stå på.

Då var ho på veg nordover igjen,
gjennom det tronge sundet nord for Måneset.

Å så møtte ho Helgelandskysten
i den flottaste midtsommarnatta med rosa- oransje- og fiolettnyansane på fjell og sjø, og ho Kari Bremnes song – og det var lyst, og det er mykje mørkare no enn då,

For resten av signingsferda langs riksveg
nummer ein vart ei einaste midtsommarnattsdraum
med Helgelandskysten som suveren seierherre.

Eg satt og såg det på TV, då ho seig under
Brønnøysundbrua i stavstilla mens feststemte brønnøyværingar rølpa og skreik

«Velkåmmen tel Brønnøysschuinn» og vrengte av seg overskjorta og vifta med ho, mens dei brøla enno meir, for det var kyststevne der i byen – og øl å få.

Og dei heldt fikling med telefonane sine, alle ihop,  mobiltelefon i eine handa og eitt skilt av bølgepapp i den andre handa, som dei vifta med for at  ho Besta på Forvik, morsan og ho Prutt våres på Mindlandet skulle sjå dei på TV. Sjå meg – her er eg – på TV – og eg drit i hurtigruta – berre di ser meg heime. Meg. Meg.

Og Brønnøysund Musikkorps, sjølvaste BMK,
spela «Månemann».

Og sånn var dei – sånn var dei på kai etter kai, i Sandnessjøen var dei visst enno fullare,
for der var nattklubbane akkurat stengde då skipet  NordNorge gjorde sin entre og natta var fylt med nostalgi, magi og selfiar.

Vi såg dei alle, der dei sto på berga frammed fjæræ og vifta med pledd og småungar.

Somme hadde spjåka seg ekstra mykje ut,
til og med inni Trollfjorden var det nokre jenter
så ha kledd seg ut tel – ja no kan du gjette…troll.

Og av å til måtte eg på arbeid, mens TV-en stod på.

I Skjervøy såg eg kor sannsynleg uoppdragne ungar dei hadde der,
som heldt på å trø ned heile landgangen.

Og eg fekk sjå Honningsvåg.

Og så – så kom Kjøllefjord, i storm og juni-sklett.

Der såg eg ein elev, ein eg hadde  på barneskolen i 1973.

No stod han der og fraus stakkar i ein blå genser.

Og hornmusikk vart det. Og jentungane dansa. Og tok selfiar.

Men i Mehamn, der stod han Elvis Presley

me forsterkar i ei egnarbu med lokal båddygard.

Det var stort,

i tungsjøen langs månelandskapet bortover Aust-Finnmarka
med solgløtt over Vadsø.

Seiersgang gjorde ho – seierseilas før kysten, aksjonærane og Destination Helgeland.

Tenk at like til i Nepal sat dei og såg på dette,

og i Aserbajdsjan – derifrå fikk blandakoret i Honningsvåg
– eller kor det no var – innbyding til å komme og synge –

Og det var hurtigruta si skyld – og  NRK2.

Flere lyrikkvideoer fra forfatteren

 

Kvinne på Ipanema

35 grader
i formiddagsskuggen
Men ho gir blanke
Luftig kjole
Blårutete parasoll

Hastar bortover promenaden

Bryr seg ikkje
Ensar ikkje
turistar og tiggarar
halsande sveitte trimmarar
Varesyklar med isbitar
Ropande tøyseljarar

Hastar vidare
så fort sandalar og stokk maktar

Truleg skal ho heim
Ho er ei kvinne
På Ipanema

#riodejaneiro 2015

Diktet om «Dorthea»

Ein slitar på kysten

Bygd på Vestlandet i 1898

I fjordfart, i kystfart

Med tømmer og plank

Bølgeblikk og forhudningspapp

Mjølkespann og smørbuttar

Taugkveiler og nøter

Høyballar og kornsekker

Komfyrar og sild og sirup

og tang, ikkje minst

Og ei geit som stod i band

frå Hortavær til Måneset

 

Rundt 80 år gamal vart ho

sett på land for siste gong

Beingrinda hennes

stikk enno opp av fjæra

Saman med restane

av ein seigliva

180 hk Caterpillar

 

#lauvøya 2018

 

Les også Frakteskuta «Dorthea»

Topptur

1822165354743-01
Vi sveitta oss til topps
Aslam tolk, Tarjei og Eg
Der møtte vi den heilage mannen
brunbarka, mager og vindskeiv
Han peika utover dei veldige skogane
og forklarte himmelretningane
Så sette han seg på huk
og kleip sund ein lime
og blanda med friskt vatn
og rikeleg med sukker
Lot oss få i glaset sitt
eit solid kjøkkenglas
som hadde eit svakt rosa skjær
etter alt som hadde vore i det
Grådige drakk vi oss utørste etter tur
Etterpå fortalte han om livet sitt
og om at han sleit
med tuberkulose

….

#kerala 1991

Ho Maret Ellen Mårfjell fødd i dølgsmål

På blanke kvelden kom de fram tel Bratteng
Di va på veg med rein mot vinterland
Di fekk ein plass å kvil på eldhuslofte
Og det va blåe haust og kaldt og klårt

Ho Maret va på let som bleike snyen
Og ryggen vart så vrang me ve og verk
Ho svor på bo’n på Lund som i desember
Ha holdt ho hardt og tvenga ho me makt

Ho mintest kanskje redde mørke måna
Då ho ha surra seg me snor og band
Men rien reiv som okvass kniv i kjøtte
Ho va på have – svømt – gjekk under – sokk

Ho mintest redsla som ho ridd åleina
Ho mintest sommarn – slite -spya – alt
Ho såg seg sjøl – aleina mor i fjillan
Når nordaustkuling piska dyr og folk

Men på Lund der sto stabburan stinn
der sto sengern me dun og me fell

Ho tenkt seg sommarglea innme vatnan
Når sola laga song langs myr og skog
Når moltbærblomstern sto som brur i løngen
og ørret vaka vart langs kvitsteinstrand

Då svei det brått i lend lik blåe loga
Og angst og otta treiv om tanken tak
Di siste vean kom – ho Maret pressa
Me tørklesnepp i munn ho strøypt sett skrik

Han skreik vel nån sekund – så tystna gråten
Ho Maret kleip tel det vart blått og stilt
Nån veke ette fann di det i skjule
Og lensmann kom med høghuva og hest

På arbeishuse sleit ho bort sett beste
Di sa ho vart som sinnssjuk senda heim
Ho Maret Ellen Mårfjell fødd i dølgsmål
Men bo’n på Lund gjekk hedra i si grav

Før på Lund der sto stabburan stinn
der sto sengern me dun og me fell

Fra Fra min bok «Fem stjerne Blenk»

Lyrikkvideoer fra forfatteren

 

%d bloggarar likar dette: